“Ik weet wel hoe ik een planning moet maken, maar ik houd me er nooit aan.” Hoe vaak heb je dit al gehoord als studieadviseur? Een student weet het wel, maar doet het niet. Het boek Leren, een betekenisvol bouwproces van André Baars helpt je om zulke uitspraken van studenten te begrijpen en te herkennen.

Centraal in het boek staat het leerproces van de student en de vraag hoe we studenten hierin capabeler kunnen maken. In het eerste deel van het boek bepleit André Baars waarom het studenten vaak ontbreekt aan een bepaalde mate van regie over hun eigen leerproces. Faalmomenten en nare gevoelens worden aangegrepen als redenen waarom het studeren niet lukt, terwijl juist dat de momenten zijn waarop het leerproces aan het werk gezet kan worden.

Deel twee besteedt André Baars aan zijn drie uitgangspunten van een visie op leren en de zeven competenties van betekenisvol bouwen. Deze uitgangspunten zijn: Leren is een natuurlijk, doorlopend en persoonlijk proces; Leren is voor iedereen gelijk; en Leren is een functioneel en betekenisvol bouwproces. Studenten hebben vaak het idee dat ze de enige zijn met een probleem. Met deze uitgangspunten kun je het probleem normaliseren en kun je aangeven waarom werken aan het probleem mogelijk is.

De zeven competenties zijn, primair: projectdefiniëring, doelgerichtheid en persoonlijk evenwicht; en secundair: zelfmanagement, informatieverwerking, redeneren/synthetiseren, en sociale en communicatieve vaardigheden. Als de problematische situatie wordt geaccepteerd door de student, kan de student werken aan deze competenties om zo hun leerproces effectiever te maken voor hun situatie.

André Baars eindigt het boek met het derde deel over mogelijkheden voor regie in de onderwijspraktijk. In dit deel geeft André Baars ideeën hoe het eigenaarschap van studenten vergroot kan worden door de student, de docent en de beleidsmakers in de onderwijsorganisaties. Hier beschrijft hij hoe onder andere met de groeimindset en werken aan autonomie, verbondenheid en competentie, de student gestimuleerd wordt om te leren van verwarrende en lastige situaties in de opleiding.

Als studieadviseur vind ik de casussen die in het boek worden beschreven heel herkenbaar. Het gaat bijvoorbeeld over studenten die aangeven dat bepaalde vakken ze gewoon niet zo liggen en dat ze wel het goede gevoel moeten om te kunnen beginnen met studeren. In dit boek worden je ideeën aangereikt waarmee je dit gevoel bij de student op een constructieve manier kunt bevragen.

Bij het beschrijven en inzetten van de groeimindset raakte ik de draad soms wat kwijt. André Baars beschrijft de situaties waarin je de groeimindset inzet als successen of mislukkingen, waarbij geluk of pech geen rol speelt omdat je macht hebt over je successen en mislukkingen. Aan de andere kant bepleit André Baars dat je geen invloed hebt op de resultaten, alleen op dat wat jij doet. Ik begrijp nog niet helemaal hoe volgens de auteur deze macht en geen invloed hebben op resultaten zich tot elkaar verhouden. Ik denk dat een student nog beter geholpen kan worden als elke situatie, ook de mislukkingen, als een combinatie wordt gezien van dingen die goed werkten, van dingen die niet goed werkten, én een zekere mate van geluk en pech. Met een groeimindset focus je op effectief gedrag in jouw cirkel van invloed en hoe je daar nog meer van kunt doen in de volgende situatie. Wie weet komt er een keer een mogelijkheid om hierover verder te sparren met de auteur bij bijvoorbeeld een LVSA-conferentie of LVSA-boekenclubbijeenkomst.

Het boek kan ik elke studieadviseur aanraden die wil nadenken over het leerproces van de student en die ideeën wil opdoen hoe je als studieadviseur de student nog beter kunt ondersteunen.